ΦΥΛΑΚΕΣ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ

27 Νοέμβρη 1943: Οι 19 ήρωες των φυλακών «Χατζηκώστα»

Aπό το κάτεργο του «Χατζηκώστα» στην Αθήνα, πήραν 19 αγωνιστές για το εκτελεστικό απόσπασμα, το απόγευμα στις 27 Νοέμβρη 1943. Ο υπενωμοτάρχης Φραντζεσκάκης με χωροφύλακες, 5 Γερμανούς των Ες-Ες και το διερμηνέα άνοιξαν τις πόρτες και άρχισαν να φωνάζουν ονόματα. Το μακάβριο προσκλητήριο των μελλοθανάτων συνέχισε ο υποδιευθυντής Σημαιάκης, με την εποπτεία του διευθυντή των φυλακών που ονομαζόταν από σύμπτωση Χατζηκώστας και που πίεζε να κάνουν γρήγορα. Ανάμεσα στους 19 ήταν άρρωστοι, φυματικοί, ανάπηροι του Αλβανικού Έπους. Όλοι με το μέτωπο ψηλά βγήκαν από τα κελιά τους για να μπουν στη σιδερόφραχτη κλούβα, που περίμενε. Πέντε Γερμανοί και δεκαπέντε ταγματασφαλίτες επέβλεπαν τη μεταγωγή τους.

Οι φυματικοί από τα μπουντρούμια των Μεταξά – Γλύξμπουργκ, ο γιατρός Ανδρεόπουλος και ο Σκαρέας, στελέχη του ΚΚΕ, έκαναν αιμοπτύσεις. Από τον παράλυτο ανάπηρο του ελληνοϊταλικού πολέμου Διονύση Γονατά πήραν και πέταξαν πέρα το αναπηρικό καρότσι και τον άφησαν να σέρνεται στο λασπωμένο έδαφος. Οι τσολιάδες με θηριωδία ξεκόλλησαν τα

Το Μπλόκο του Βύρωνα

Ω!!! Τώρα πια δεν είμαστε οι ανήμποροι κι οι αδύναμοι
κι ούτε ένα σφίξιμο κανείς δε νιώθει στην καρδιά του.
Γυρτός κανείς, δειλός κανείς, μονάχα ψηλομέτωποι,
αγέρωχοι, ανοίγουμε τα κάστρα του θανάτου.
(Κώστας Γιαννόπουλος)


Μαρτυρία:
7 Αυγούστου 1944

Εκείνη τη Δευτέρα, 2 απ’ το μεσημέρι, ακούστηκαν στη συνοικία μας ολούθε τα χουνιά: «Προσοχή προσοχή! Φτάνουν οι Γερμανοί απ’ το Παγκράτι! Όλοι οι άντρες κρυφτήτε! Σας φρουρεί ο ΕΛΑΣ!». Ο ΕΛΑΣ μας φρουρούσε με τις 5 αραβίδες του και τα 2 αυτόματα, κ’ έτσι 4 1)2 χιλιάδες Βυρωνιώτες κατάφεραν να διαφύγουνε τριγύρω. Φτάνουν οι Γερμανοί. Τηλεφωνούν για ενίσχυση, καταφθάνει ο λοχαγός Τριαντάφυλλος Κοτζαμάνης με το λόχο του, χωροφύλακες, παπαγιώργηδες, μπουραντάδες, και πίσω αλαφιασμένοι χίτες με γερμανική στολή ΕΣ-ΕΣ οι περισσότεροι.

Ξεχύνονται στους δρόμους με πυροβολισμούς, σέρνουν τους άντρες απ’ τα μαλλιά απ’ τα σπίτια, χτυπώντας με υποκοπάνους και κλωτσιές. Ένας νέος δεν τους ακολουθεί, τον σκοτώνουν στην πλατεία αγ. Λαζάρου. Μαζεύουν πεντακόσους πούμειναν, τους

10 Ιουνίου 1944: Η σφαγή στο Δίστομο

Εδώ 'ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου
ω, εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις.
Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου
κι απ' τη θυσία και τη σκληρότητα του ανθρώπου.
Γιάννης Ρίτσος

Όταν η κτηνωδία "βαφτίζεται" καθήκον, όταν ο "θρίαμβος" του ναζισμού στηρίζεται σε ολοκαυτώματα και ξεκλήρισμα άμαχου πληθυσμού, τότε "γεννιούνται" τραγωδίες σαν και αυτές του Δίστομου.
ΕΚΕΙΝΗ την ημέρα το ξακουστό κεφαλοχώρι, κολύμπησε στο αίμα. Τα κορμιά, άψυχα, "στρωμένα" στους δρόμους. Βυζανιάρικα λογχισμένα και τσαλαπατημένα, γυναίκες με ανοιχτές κοιλιές, κοπέλες με ρούχα ξεσκισμένα που προδίδουν βιασμό και με κομμένα στήθια, ακόμα και πράξεις νεκροφιλίας... Φοβερές εικόνες, που όσοι τις βίωσαν έχουν αποτυπωθεί για πάντα στο μυαλό και την ψυχή τους...
Το Σάββατο 10 Ιούνη δεν είναι σαν και τ' άλλα. Το χωριό κάνει μια διακοπή στα θερίσματα και τις άλλες δουλιές του κάμπου. Το χωριό ολόκληρο την Κυριακή έχει το μνημόσυνο για τα πέντε παλικάρια του χωριού τους που τα χτύπησαν αναίτια οι Γερμανοί, καθώς έβοσκαν αμέριμνα τα κοπάδια τους. Οι δολοφόνοι με τα πολυβόλα τους χτύπησαν τους βοσκούς, νέα παιδιά. Το έγκλημα συντάραξε το χωριό και την περιοχή ολόκληρη.
ΑΛΛΑ τα σχέδια των χιτλερικών είναι ευρύτερα. Με τις δυνάμεις που έχουν στη Λιβαδειά και στην Αμφισσα και με τους ταγματασφαλίτες βοηθούς, σχεδιάζουν να δώσουν ένα δυνατό τρομοκρατικό χτύπημα. Ετσι υπολογίζουν πως θα πλήξουν τις αντάρτικες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, που έχουν γίνει ο εφιάλτης τους.
ΟΙ ΦΑΛΑΓΓΕΣ των Γερμανών το πρωί του Σαββάτου παίρνουν το δρόμο για το Δίστομο. Καθώς

Το μακελειό των Γιαννιτσών

Ναζί και ταγματασφαλίτες εκτελούν 112 κατοίκους και καίνε την πόλη

Η αντίσταση στα Γιαννιτσά.
Στα μαύρα χρόνια της τριπλής φασιστικής Κατοχής, οι κάτοικοι των Γιαννιτσών και της γύρω περιοχής, συνεχίζοντας τις λαμπρές παραδόσεις των αγωνιστών του 1821, των Μακεδονομάχων και των μαχητών του Βάλτου, όχι μόνο δεν έσκυψαν το κεφάλι, αλλά πύκνωσαν τις γραμμές των ΕΑΜικών αντιστασιακών οργανώσεων, αντιπαλεύοντας τους χιτλερικούς κατακτητές και τους ελληνόφωνους συνεργάτες τους. Ενώ παράλληλα, έδιναν τη μάχη της επιβίωσης και ταυτόχρονα ενίσχυαν με κάθε τρόπο τους ηρωϊκούς αντάρτες του ΕΛΑΣ που δρούσαν στο κοντινό Πάϊκο, στο Καϊμακτσαλάν και στο Βέρμιο.
Οι Ναζί, από τις πρώτες κιόλας μέρες που εισήλθαν στην πόλη των Γιαννιτσών, τον Απρίλιο του 1941, σε συνεργασία με τους δοσίλογους, άρχισαν να εφαρμόζουν σκληρά μέτρα σε όλη την περιοχή, με κατασχέσεις, πλιάτσικο, την καθιέρωση του χαρατσιού της «Δεκάτης» στα αγροτικά προϊόντα, την καθιέρωση δελτίου τροφίμων, την επιβολή αγγαρείας για πολεμικά έργα, τις συλλήψεις, τις φυλακίσεις κ.α.

Ελευθερία, φ.21, 17 Δεκεμβρίου 1943

Όπως προκύπτει από τα αρχεία του Ληξιαρχείου, τους πρώτους κιόλας μήνες της Κατοχής, οι Γερμανοί είχαν κάνει τέσσερις εκτελέσεις σε διάφορα σημεία οικισμών των Γιαννιτσών. Μεταξύ των εκτελεσμένων, ήταν οι Γιαννιτσιώτες Θεόφιλος Βακτανίδης και Παναγιώτης Γιαλαμάς που τουφεκίσθηκαν επειδή κατείχαν όπλα. 1
Μπροστά σ΄αυτή την κατάσταση των διώξεων, δεκάδες στην αρχή και εκατοντάδες στη συνέχεια Γιαννιτσιώτες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να βγουν αντάρτες στα γειτονικά βουνά, ακολουθούμενοι πολλές φορές από αμούστακα παιδιά, όπως τον ηλικίας 13 μόλις ετών Νίκο Συρίδη, το γενναίο ανταρτόπουλο με το ψευδώνυμο Βενιαμίν.
Αλλά και οι κάτοικοι που παραμένουν στην πόλη τους, δεν σταματούν τον αγώνα, αλλά με κάθε τρόπο αγωνίζονται για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της ναζιστικής σκλαβιάς.
Όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα "Ελευθερία", που εκδίδονταν από την Παμμακεδονική Επιτροπή του ΕΑΜ και τυπώνονταν κρυφά στο παράνομο τυπογραφείο που λειτουργούσε στην Ξηροκρήνη, «στα Γιαννιτσά, στα μέσα Νοεμβρίου 1943, πραγματοποιήθηκε το πρώτο αγροτικό συνέδριο της  περιοχής, όπου 200 αντιπρόσωποι με προσοχή συζήτησαν  πάνω στα φλέγοντα ζητήματα του αγροτικού κόσμου. Πάρθηκαν μια σειρά αποφάσεις που θα διεκδικηθούν με επιτροπές και υπομνήματα προς τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και στις αρμόδιες

Οι 200 εκτελεσμένοι κομμουνιστές στην Καισαριανή

Την Πρωτομαγιά του '44, οι δυνάμεις κατοχής, σε αντίποινα για την εξόντωση ενός Γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του, εκτέλεσαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κομμουνιστές, που τους πήραν από το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Απ' αυτούς, περίπου 170 ήταν πρώην κρατούμενοι στην Ακροναυπλία και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη. Ο εχθρός είχε κάνει γνωστές τις προθέσεις του λίγες ημέρες πριν, όταν δημοσιοποίησε μέσω του κατοχικού Τύπου και ανάρτησε στους τοίχους των σπιτιών της πρωτεύουσας την εξής ανατριχιαστική ανακοίνωση:
«Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι, παρά τους Μολάους, κατόπιν μίας εξ ενέδρας επιθέσεως
, εδολοφόνησαν ανάνδρως ένα Γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτες. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν:

1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944.
2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών, τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.
Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί (σ.σ. πρόκειται για ταγματασφαλίτες) εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.
Ο στρατιωτικός διοικητής Ελλάδος».

Λαϊκή κινητοποίηση

Κανείς δεν πήρε αψήφιστα αυτό το έγγραφο, πολύ περισσότερο οι αντιστασιακές οργανώσεις, το

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΕΝΟΠΛΟΥ ΑΓΩΝΑ

 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ

Εισαγωγικό Σημείωμα
Αυτό που ακολουθεί είναι μια απλή ημερολογιακή αναφορά των κυριότερων στιγμών του αγώνα που έδωσε ο ελληνικός λαός από το 1940 με την εισβολή των Γερμανών ως το 1949 με την ήττα του Δημοκρατικού στρατού.
Παρόλα αυτά μπορεί κανείς να διακρίνει καθαρά τις δυσκολίες αυτού του αγώνα παράλληλα με την αξιοθαύμαστη αυτοθυσία του εργαζόμενου λαού. Συγκρίνοντας με καταστάσεις που σήμερα συναντάμε μπορούμε να αισθανθούμε ότι οι τρομοκρατίες, οι εκφοβισμοί, οι προβοκάτσιες, μπορεί να μην φοβίζουν τον λαό, να μην τον κλείνουν σπίτι του, αρκεί να συνεπαρθεί από μια μεγάλη ιδέα, να βλέπει την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία των πρωτοπόρων του αγώνα.
Σε έναν συγκλονιστικό αγώνα που σκιαγραφείται μέρα προς μέρα μέσα από το χρονικό αυτό, ο ΕΛΑΣ προξένησε στον κατακτητή σοβαρότατες απώλειες. Οι νεκροί στρατιώτες των φασιστικών δυνάμεων κατοχής ξεπερνούν τις 22.000. Συνέλαβε 6.500 αιχμαλώτους, ενώ ολόκληρος ο εξοπλισμός του ΕΛΑΣ κυριεύτηκε από τον εχθρό.
Βαρύ είναι και το τίμημα του ελληνικού λαού. Οι μαχητές που έπεσαν πολεμώντας τον εχθρό

ΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ

«Τιμή μου εγώ, πάνω απ' όλα, έχω την τιμή του Κόμματος» 

«Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ, αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος» και «δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του»... (οι εφημερίδες της εποχής).

Χαράματα 14ης Αυγούστου 1954, στην Αγία Μαρίνα, στο Δαφνί. Πέντε η ώρα το πρωί. Αχάραγα. Ενα αυτοκίνητο μεταφέρει δεμένο με χειροπέδες τον Νίκο Πλουμπίδη στον τόπο εκτέλεσής του. Λίγο μετά πέφτει νεκρός.

Στην κυβέρνηση βρισκόταν ο «Ελληνικός Συναγερμός», η «Δεξιά», του Παπάγου. Οπως δυο χρόνια πριν, το Μάρτη του 1952, στην κυβέρνηση βρισκόταν το «Κέντρο», με επικεφαλής τον Πλαστήρα, που πήρε την ευθύνη για την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του.

Ο Νίκος Πλουμπίδης πιάστηκε στις 25 Νοέμβρη του 1952 κι έμεινε στη φυλακή ως την έναρξη της δίκης στις 24 Ιούλη 1953, ημέρα Παρασκευή. Μαζί του δίκαζαν ερήμην και τους Ν. Ζαχαριάδη, Γ. Ιωαννίδη, Β. Μπαρτζιώτα, Μ. Πορφυρογένη, Π. Ρούσο, Λ. Στρίγγο, Μ. Βλαντά, Γ. Βοντίτσιο - Γούσια κ.ά. Βασική κατηγορία του καθεστώτος εναντίον τους ήταν η «παραβίαση» του ΑΝ 375 της μεταξικής δικτατορίας περί κατασκοπίας. Ενα καθεστώς, που είχε ως βασικότερο στήριγμά του τους Αμερικανούς